Λαογραφικό Τμήμα

Για πρώτη φορά ο όρος «λαογραφία» έλαβε, για τα στελέχη του συλλόγου, ευρύτερες διαστάσεις στα τέλη της δεκαετίας του 1940. Συγκεκριμένα, ο διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη πρότεινε στο σύλλογο την παραχώρηση χώρου εντός του μουσείου για τη δημιουργία «Ποντιακής Γωνίας» με εκθέματα λαϊκής τέχνης και χειροτεχνίας (1949).

Η δημιουργία ιματιοθήκης και κειμηλίων του χορευτικού συγκροτήματος, οφείλεται στην επιμελημένη, λεπτομερή και αυθεντική καταγραφή τους, από την ιστορικό-αρχαιολόγο, ερευνήτρια της ποντιακής λαογραφίας, Λένα Καλπίδου (1978/9), ώσπου αργότερα αποφασίσθηκε, η δημιουργία Έκθεσης Κειμηλίων (1981).

Έκθεση Κειμηλίων για τα 50 χρόνια του Συλλόγου

Η Έκθεση διήρκεσε τρεις μήνες (25.01.1981 έως 10.04.1981), όμως για την πραγματοποίησή της είχε απαιτηθεί πολύ μεγάλη προετοιμασία. Προηγήθηκε έτσι αρχικά μια χρονοβόρα και δύσκολη διαδικασία προσέγγισης των μελών του συλλόγου, για να εξασφαλισθεί η μόνιμη ή προσωρινή δωρεά αντικειμένων-κειμηλίων.

Σπάνια βιβλία πολύ παλιάς έκδοσης από βιβλιοθήκες της Μικράς Ασίας- κειμήλια Ανταλλαξίμων, βιβλία Επαμεινώνδα Θ. Κυριακίδη, σπάνιες παλιές φωτογραφίες, αυθεντικές φορεσιές των Ελληνίδων του Πόντου, αυθεντικό ανδρικό ένδυμα (κάλυμμα κεφαλής), αυθεντικά μεμονωμένα ενδύματα γυναικεία, ασπροκέντια (χειροτεχνήματα από τον Πόντο), έπιπλα και χειροποίητα είδη οικοσκευής, χάλκινα σκεύη οικιακής χρήσης, παράσημα και ξίφος του ισόβιου δημάρχου της Κερασούντας – κειμήλια Δεληγιώργη, φωτογραφίες από τη δράση του συλλόγου, σύγχρονο αντίγραφο ανδρικής φορεσιάς, έργα ζωγραφικής ηθογραφικού περιεχομένου του Χρήστου Δημάρχου (18 μικροτεχνήματα υδατογραφίες και 26 σχέδια με σινική μελάνη).

Το εγχείρημα του συλλόγου να παρουσιάσει πολιτισμικά στοιχεία των Ελλήνων του Πόντου μέσα από αυτή τη σωστή και ολοκληρωμένη έκθεση ήταν τολμηρό και πρωτοποριακό. Πρώτα-πρώτα κινητοποίησε πολλά παλαιά μέλη του- Πόντιους πρόσφυγες του 1922- αναδεικνύοντας την αξία των κειμηλίων τους και προτρέποντάς τους να ενεργοποιήσουν τη συνεργασία με το σύλλογο.

Στην έκκληση του συλλόγου για προσφορά κειμηλίων, οι πιο πολλοί Πόντιοι ανταποκρίθηκαν, προσφέροντας τις φωτογραφίες τους για προσωρινή έκθεση και αντιγραφή. Το γεγονός αυτό έδωσε τη δυνατότητα να ιδρυθεί και να συγκροτηθεί το οργανωμένο Φωτογραφικό Αρχείο του συλλόγου.

Αξίζει δε να τονισθεί ότι στη δεκαετία του 1980 -πιο συγκεκριμένα το έτος 1987- ενισχύθηκαν, μαζί με άλλες ανάγκες του συλλόγου, οι ενδυμασίες του χορευτικού, επιχορηγούμενη αποκλειστικά από δωρεές μελών και φίλων. Η προσπάθεια αυτή βρήκε μεγάλη ανταπόκριση σε ανθρώπους με μεράκι, που κατόρθωσαν να αντιγράψουν απόλυτα τις πρωτότυπες-παραδοσιακές ενδυμασίες παρά το υψηλότατο κόστος ως προς την κατασκευή. Ίσως μάλιστα να πρόκειται για ένα από τα πλουσιότερα και αρτιότερα βεστιάρια παραδοσιακών φορεσιών που διαθέτει ποντιακός σύλλογος.

Τα τελευταία χρόνια το διοικητικό συμβούλιο αποφάσισε να ανανεώσει και να εμπλουτίσει το βεστιάριό του. Με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες κατασκευάσθηκαν πολλές ανδρικές φορεσιές. Παράλληλα, με τη φροντίδα του Κώστα Σαββινίδη και της Όλιας Τσιλιγκαρίδου ξεκίνησε η δημιουργία γυναικείων φορεσιών (ύφανση σε αργαλειό νήματος και βαφή του με φυτικά χρώματα). Η προσπάθεια αυτή ολοκληρώνεται αργά και σταθερά.

Μόνιμη Στέγη Κειμηλίων

Σήμερα οι «ΑΡΓΟΝΑΥΤΑΙ-ΚΟΜΝΗΝΟΙ» δημιουργούν στο ισόγειο του κτηρίου τους τη δική τους Στέγη Κειμηλίων. Μέσα σ' αυτή θα «φωλιάσουν» οι φωτογραφίες, τα κειμήλια, τα σκεύη και οι φορεσιές μιας άλλης εποχής. Όλα μαζί θα συνθέτουν την εικόνα της ζωής στον Πόντο και στη νέα πατρίδα, την Καλλιθέα, από τη μια θυμίζοντας στις γενιές που θα έλθουν την ιστορία και τον πολιτισμό των προγόνων από τη Μαύρη Θάλασσα πριν και μετά το 1922.